Haptonomie

Inhoudsopgave:

• Haptonomie
• Haptotherapie
• Kinderhaptotherapie
• Haptonomische zwangerschapsbegeleiding
• Verwijzing en/of vergoeding
• Adressen

Algemeen

Haptonomie is afgeleid van de woorden: hapsis = tasten en nomos = wetten/regels. Het gaat over de regels en/of wetmatigheden die in het (af)tasten wordt tegengekomen. De grondlegger is de Nederlander Frans Veldman. Haptonomie houdt zich bezig met aanraken, voelen, direct lichamelijk contact, met de ontwikkeling van het menselijk gevoelsleven en de ontwikkeling van de tastzin. De tastzin is veel meer dan b.v. alleen kunnen voelen of iets warm/koud, hard/zacht is, iets lekker smaakt of niet. Het tasten geeft ook informatie over hoe we ons voelen. Vooral aan de gevoelsmatige betekenis van aanraken en voelen wordt in de haptonomie veel aandacht besteed. De haptonomie gaat ervan uit dat het menselijk lichaam, en vooral de beleving van dat lichaam, van fundamentele betekenis is voor het menselijk bestaan.

De haptonomie kent verschillende toepassingsgebieden, zoals:

• Haptotherapie
• Kinderhaptotherapie
• Haptonomische zwangerschapsbegeleiding
• Autisme

Aanraken

De aanraking speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van het leven. Aanraken is de meest directe vorm van communicatie. Wanneer een kind te weinig wordt aangeraakt, kan dat leiden tot een verstoring van de normale ontwikkeling.
Aanraken en aangeraakt worden is de basis van een goede emotionele ontwikkeling. De aanraking als basis voor de ontwikkeling bij een kind, heeft voor een volwassene dezelfde betekenis. De aanraking geeft informatie aan zowel degene die aanraakt als degene die aangeraakt wordt. Aanraken dient als voeding om zelf (weer) in beweging en ontwikkeling te komen. In de haptonomie speelt de aanraking een grote rol. Het is een mogelijkheid om opnieuw met het lichaam kennis te maken en wat het lichaam vertelt over jezelf, over je omgeving en over je relaties met anderen.

Door waar te nemen  wat er te voelen is en daar naar te luisteren, wordt men weer  bewust van het eigen lichaam en de signalen die er worden afgegeven. Door dit bewust te geraken, kan de betekenis van deze signalen duidelijker worden, waarna er een handelen op plaatsvindt. De keuze van het handelen kan anders gaan verlopen dan men tot nu toe heeft gehandeld.

Haptotherapie

Algemeen

Hierbij staat de zelfontwikkeling centraal -of het herstel ervan- en maakt gebruik van de inzichten van de haptonomie. De haptonomie houdt zich bezig met de ontwikkeling van het gevoelsleven, en in ruimere zin met de gevoelsmatige wisselwerking tussen mensen.

Doel
Bij haptotherapie gaat het om de therapeutische toepassing van de haptonomie. Het is gericht op bewustmaking van gevoelens en maakt gebruik van de directe aanraking. De directe aanraking activeert het lichaamsbesef en daarmee ook het zelfbesef. Lichamelijke blokkades kunnen makkelijker voelbaar worden gemaakt, zodat de ermee gepaard gaande gevoelens, herkend en verwerkt kunnen worden. Die vervolgens een (nieuwe) plaats in het leven, kunnen krijgen.

De gevolgen van dit bewustwordingsproces kunnen zijn dat je:

Deze uitgangsprincipes worden voelbaar gemaakt door de cliënt op twee plaatsen op het lichaam aan te raken, met de hand van de therapeut. Dit gebeurt bijna altijd in buiklighouding, op een zachte behandeltafel. Als eerste wordt de hand gelegd op de onderrug. En als het duidelijk is wat de bedoeling ervan is wordt daarna een been aangeraakt. Ook hierbij is het van belang dat de cliënt bewust wordt wat daarmee gevoeld en bedoeld wordt. Mits het niet te belastend is voor de cliënt, vindt de aanraking op de blote huid plaats omdat dan de lichaamsreactie het meest duidelijk gevoeld kan worden. De sessies vinden daarom vaak plaats in ondergoed of -als dit te kwetsbaar is-, met makkelijk zittende kleding.

In de tweede sessie wordt teruggekomen op de vorige met alles wat zich daarin heeft aangediend. Als de werkwijze van de haptotherapie (nog) niet geheel duidelijk is worden de vorige voeloefeningen nog een keer uitgevoerd.
Het is van groot belang dat de cliënt bewust wordt van deze manier van werken. Zodat, hij of zij een keuze kan maken of haptotherapie het beste past bij het oplossen van de hulpvraag. Als na de eerste of tweede sessie de werkwijze niet goed voelt dan wordt de therapie stopgezet met een mogelijk advies voor een ander soort begeleiding.

Als er voor haptotherapie wordt gekozen dan worden in de derde en volgende sessies de ervaringsgerichte voeloefeningen verder uitgebreid en specifieker gemaakt en toegespitst op de hulpvraag. Bij het begin van elke sessie wordt de vorige geëvalueerd met alles wat daarbij gevoeld en is beleefd.

Toepassing

Haptotherapie is een vorm van hulpverlening, die een oplossing biedt voor de volgende problemen en/of vragen:

Kinderhaptotherapie

Algemeen

Deze verbijzondering van haptotherapie is gericht op kinderen. Het aanbieden van deze begeleiding heeft net als volwassenen het doel om inzicht te verschaffen op het (weer) voelbaar maken van gevoelens en maakt gebruik van de directe aanraking. Het heeft meer een speelse vorm doordat er met attributen gewerkt kan worden. De ouders of een leerkracht zijn vaak de eerste die iets specifieks merken in het gedrag van het kind. Als hiervoor geen oplossing komt, gaat het gedrag van het kind teveel een stempel drukken op het gezin of een klas. Haptotherapie kan mogelijk een oplossing bieden. In de begeleiding worden de ouders of een leerkracht betrokken.

Werkwijze

Na de intake met de ouders wordt een behandeldoel geformuleerd. Daarna wordt aan het kind voelbaar gemaakt, door middel van aanraking, hoe hij/zij in zijn lijf zit. Hier komen vaak al zoveel aanknopingspunten naar boven waarmee een link wordt gelegd met het intake gesprek. Het kind en zijn belevingswereld staat bij de begeleiding centraal. Het kind voelt dat het serieus wordt genomen. Hierdoor ontstaat er ruimte waarin het kind zich veilig voelt om te kunnen voelen en zeggen wat het wil. Daarom vindt de begeleiding zo mogelijk zonder de ouders plaats. Maar regelmatig is er een terugkoppeling met de ouders of een leerkracht. Dikwijls geeft deze werkwijze een opening omdat bij haptotherapie het voelen centraal staat en niet het gesproken woord. De ervaring leert dat kinderen vrij snel helder voelen waar blokkades zitten en waar deze door ontstaan. Dit biedt vaak mogelijkheden naar oplossingen van de hulpvraag.

Toepassing

Vragen waarbij haptotherapie bij kinderen een oplossing kan bieden:

Haptonomische zwangerschapsbegeleiding

Algemeen

Deze vorm van haptonomie is gericht in het begeleiden op de ontwikkeling en verdieping van de relatie tussen ouders en kind via het aanraken. De haptonomie onderstreept het belang en de rol die beide partners hebben naar elkaar voor het kindje. In een goede relatie gedijt het kindje het beste. De hechting wordt prenataal al aangelegd. Het kindje voelt zich al welkom. Vandaar dat de partner een actieve rol heeft in de begeleiding. De partner kan de man, een vrouw, vriendin of familielid zijn. Er kan ook voor een individuele begeleiding worden gekozen.
In totaal zijn er vijf sessies voor, en één na de bevalling. De begeleiding begint pas zodra de eerste kindsbewegingen worden gevoeld. Bij het eerste kindje is dat rond de 20e week en bij latere zwangerschappen eerder.

In de sessies voor de bevalling komen o.a. de volgende onderwerpen aan bod:

In de sessie na de bevalling (samen het de baby), ongeveer 6 weken erna, komen de volgende onderwerpen aan bod:

Werkwijze

Net als bij haptotherapie beschreven, gaat het -als het kan- om aanraken op de blote huid. De reactie hierop kan zo het beste worden waargenomen, zeker als het gaat om de reactie van het kindje op de aanraking.
Alle voeloefeningen bij de vrouw worden eerst aan de partner (meestal de man, soms een vriendin) aangeboden. Hierdoor wordt dan gevoeld waar het om gaat en kan men zich een beeld vormen van de bedoeling van de oefening. Bij wat men niet voelt kan men ook moeilijk inleven en verliest zijn interesse.

Verwijzing en/of Vergoeding

Voor behandeling met haptotherapie is meestal geen verwijzing door huisarts of specialist vereist. Als er vergoeding is dan moet de behandelaar een officieel geregistreerd GZ-Haptotherapeut zijn. Voor extra informatie over vergoeding haptotherapie, zie onder Vergoedingen.

Voor haptonomische zwangerschapsbegeleiding is geen verwijzing nodig.

De GZ-Haptotherapeut

In 1993, het jaar waarin de Vereniging van Haptotherapeuten VVH is opgericht, is de haptotherapie definitief geïntroduceerd. De haptotherapie heeft sindsdien in Nederland een ontwikkeling doorgemaakt, die heeft geleid tot een (h)erkenning binnen de (eerstelijns) gezondheidszorg en de uiteindelijke introductie van het keurmerk GZ-Haptotherapeut, met de daaraan verbonden kwaliteitseisen. De GZ-Haptotherapeut heeft een medische- of psychosociale HBO / WO vooropleiding (NVAO-geaccrediteerd en door OCW-erkend) en heeft een erkend diploma haptotherapie (SPHBO-getoetst). Hij / zij staat ingeschreven in het kwaliteitsregister van GZ-Haptotherapeuten.

De GZ-Haptotherapeut is in staat om via screening, anamnese, vragenlijsten en haptotherapeutisch onderzoek indicaties en contra-indicaties te onderkennen. De grenzen van de haptotherapie liggen daar waar het lichaam 'als object' dient te worden gerepareerd of waar psychische klachten niet meer binnen het gevoel of binnen de rede kunnen worden geordend (contra-indicaties), zoals bijvoorbeeld het geval is bij ernstige psychiatrische stoornissen. De GZ-Haptotherapeut zal, in geval er sprake is van contra-indicaties, desgewenst in overleg met huisarts /specialist of collega GZ-Haptotherapeut, gericht doorverwijzen.

Ans Reijnen is geregistreerd GZ-Haptotherapeut.

Adressen

• Secretariaat van de VVH, Vereniging Van Haptotherapeuten:
• Bezoek- en postadres: Eerste Keucheniusstraat 35-hs  1051 HP Amsterdam,
  Telefoon: 020-4887116 Bereikbaar op: ma t/m do van 9uur - 12uur
• Internet: www.haptotherapeuten-vvh.nl